Starsi z nas pamiętają „czyny społeczne” za PRL, które nierzadko były parodią tej nazwy. Udział w nich był obowiązkowy, a wykonywane w ramach „czynów” prace niekiedy nie miały ani sensu, ani pożytku. Kiedy w roku 1989 przyszło nowe, nastały też nowe wzorce - walka o karierę zawodową i pogoń za pieniędzmi. Na tym tle działalność społeczna nierzadko była widziana jako dziwactwo, coś osobliwego, śmiesznego, podejrzanego, nieszczerego, a społecznicy traktowani  jak „pożyteczni frajerzy”. Odcięto się też od starego nazewnictwa i zastąpiono je obcymi dla polszczyzny określeniami wolontariat, wolontariusz.   

Definicje

Zajrzyjmy najpierw do Wikipedii w poszukiwaniu definicji przywołanych tu pojęć: 

Działacz społeczny, inaczej społecznik – osoba pracująca na rzecz wspólnoty obywatelskiej, aktywista; aktywny członek, organizator i uczestnik stowarzyszeń i ruchów społecznych, fundacji oraz organizacji społecznych i samorządowych. Może działać na rzecz ochrony środowiska (ekolog) lub występować w społecznym interesie lokalnych społeczności.  Działacz społeczny swoją działalność wykonuje z własnej woli i bezinteresownie.  

Wolontariuszem jest ten, kto dobrowolnie i świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w różnych obszarach społecznych.  

 W dokumencie Rady Unii Europejskiej, ustanawiającym rok 2011  Europejskim Rokiem Wolontariatu, wolontariat odnosił się do wszystkich rodzajów działań ochotniczych – formalnych, nieformalnych i spontanicznych – które jakaś osoba podejmuje z własnej woli, z własnego wyboru i własnych powodów bez zapłaty. Wolontariat przynosi korzyści wolontariuszowi, konkretnym społecznościom i całemu społeczeństwu. Jest narzędziem służącym osobom fizycznym i stowarzyszeniom do rozwiązywania problemów i zaspokajania potrzeb ludzkich, społecznych, międzypokoleniowych i środowiskowych. Dochodzi do skutku w ramach organizacji niekomercyjnych lub w ramach inicjatyw określonej społeczności. Nie zastępuje fachowej, wynagradzanej pracy, lecz stanowi dla społeczeństwa wartość dodaną. 

I jeszcze  aktywność obywatelska – uczestnictwo obywateli w życiu kulturalnym, ekonomicznym, politycznym i społecznym państwa, jak również wspólnoty lokalnej, przejawiające się w podejmowaniu wspólnych działań o charakterze dobrowolnym i świadomym.  Aktywność obywatelska może być rozumiana jako aktywność społeczna człowieka w kontekście bycia obywatelem państwa demokratycznego. Przejawia się ona m.in. w dbaniu o ład i porządek, reagowaniu na łamanie powszechnie przyjętych zasad, uczestniczeniu w partycypacji społecznej (np. braniu udziału w stowarzyszeniach, czy organizacjach społecznych), aktywnym udziale w wyborach i kontroli władzy, a także w samym sprawowaniu władzy. 

Obywatele PRO  to aktywiści obywatelscy

Skoro różnice między wolontariuszem a społecznikiem są głównie natury  semantycznej, to my zdecydowanie chcemy przedstawiać i doceniać społeczników, przy czym chodzi nam o coś więcej, o aktywistów obywatelskich.  

W demokratycznym społeczeństwie aktywność obywatelska jest nieodzownym elementem każdej dziedziny życia społecznego. Objawia się ona  w samorządach, partiach politycznych, związkach zawodowych, a nade wszystko w ogromnej liczbie wszelkiego rodzaju organizacji pozarządowych; stowarzyszeniach, fundacjach, zrzeszeniach, towarzystwach, organizacjach charytatywnych, sportowych, kulturalnych, krajowych i międzynarodowych. Początkowo organizacje te dość często starały się wyrównywać deficyty i niedostatki instytucji państwa. Teraz nastawione są głównie na aktywizację i integrację społeczeństwa, przeważnie na szczeblu lokalnym, na budowie kapitału społecznego. Domagają się większego udziału obywateli w decyzjach władz wszystkich szczebli.  

Obywatele PRO  to aktywiści obywatelscy dążący do tego, żeby polska rzeczywistość ANTY stała się rzeczywistością PRO.  W której nastawieni PRO do siebie będziemy dostrzegać siebie nawzajem. Będziemy ciekawi, co ma do powiedzenia ktoś, kto myśli inaczej, ma inny system wartości.  Spróbujemy go zrozumieć, wsłuchać się w jego argumenty, zamiast przypisywać mu złą wolę i niecne zamiary. 

A pieniądze?

Na koniec wróćmy do punktu 6. naszej Deklaracji Obywatelskiej: Nie oczekuję korzyści finansowych ze swojej aktywności obywatelskiej.

Można pracować w bibliotece publicznej, wypożyczać książki, być miłym i życzliwym  i dostawać za tę pracę pieniądze.  Ale można też w bibliotece robić jeszcze całkiem dobrowolnie całe mnóstwo innych rzeczy, organizując, aktywizując miejscową społeczność i za te mnóstwo innych rzeczy  nie oczekiwać korzyści finansowych.

Można założyć fundację lub stowarzyszenie wspierające uchodźców, czy osoby bezdomne, czy ratujące zwierzęta, pozyskiwać na to fundusze, zrezygnować z kariery zawodowej i dostawać pieniądze za pracę w fundacji, czy stowarzyszeniu.  Ale to przecież wspieranie uchodźców, osób bezdomnych, czy zwierząt jest celem, a nie znalezienie zatrudnienia. 

Można być adwokatką, angażującą się w obronę stawianych przed sądami aktywistów obywatelskich,  nie oczekując za to wynagrodzenia.  Można być wreszcie radnym czy posłem, który nie ogranicza się do podnoszenia ręki podczas głosowań, ale angażuje się w inicjatywy społeczne wyborców w swoim okręgu, bardzo ich przy tym wspierając.

Obywatelem PRO może być także majętny przedsiębiorca,  wspomagający organizacje społeczne, obywatelskie, kulturalne.